De Toga op een kiertje - Vier mei never forget
Vandaag is het 4 mei een beladen dag in mijn familie. Gisteren keek ik vol bewondering naar Jules Schelvis die nog een keer vanuit het Vredespaleis te Den Haag zijn verhaal vertelde over de tocht naar Sobibor, vernietigingskamp in Polen.
Kamp Sobibor: van de 34.295 kwamen er 18 terug
Wat mij opviel was de enorme levenskracht die deze man, ondanks zijn ervaringen, nog altijd uitstraalt. Als 90+ besloot hij nu Sobibor te laten rusten en de rest van zijn leven met andere (leukere) dingen bezig te gaan. Zijn hele leven heeft hij verteld over zijn ervaringen opdat wij dit doorgeven aan onze kinderen en nooit zullen vergeten wat daar gebeurde.
The power of choice
Ook mijn familie is omgekomen in Sobibor. Mijn moeder heeft het als enige overleeft doordat ze op tijd (net voor de razzia) werd overgebracht naar Friesland waar lieve en dappere mensen haar opvingen.
Een van de grootste gaven die wij als mensen hebben is: the power of choice. Dr Viktor Frankl, psychiater en holocaust overlevende schreef hier een prachtig boek over en leert ons dat de kracht van verbeelding, de kracht om op een positieve wijze te kiezen hoe je met de omstandigheden omgaat waarin je terecht bent gekomen, er voor kan zorgen dat je overleeft, of, onder minder dramatische omstandigheden, gelukkiger bent.
We hebben altijd een keuze
Velen van ons realiseren zich niet dat je een keuze hebt, we zeggen vaak: Ik kan niet anders dan of ik ben nu eenmaal zo. Vervolgens zijn we teleurgesteld in onszelf en komen in een neerwaartse spiraal terecht.
Wanneer we ons zouden realiseren dat deze cirkel kan worden doorbroken door te erkennen bij jezelf dat je wel eens zo reageert en die reactie verandert in, ik kan het wel, en we met een beetje meer liefde en compassie naar ons zelf kijken, zetten we de eerste stap naar nieuwe mogelijkheden.
Gelukkig zijn is een werkwoord
Kun je je eigen geluk beinvloeden? Ik denk dat je in ieder geval de wijze, waarop je omgaat met de omstandigheden waarin je verkeert, kunt kiezen. Zoals Viktor Frankl in het kamp deed en zich voorstelde dat hij een heerlijk geurende soep kreeg voorgeschoteld welke in werkelijkheid niet meer dan gekookt water was waarin een paar magere vissekoppen dreven.
Je kunt je eigen toekomst dromen. De kracht van visualiseren is enorm groot, denk maar aan een simulator waarin je hersenen denken dat je vliegt. Of het effect van een placebo. Als je je realiseert dat zelfs onze innerlijke reactie op onze eigen tekortkomingen al een groot effect hebben op ons handelen en gevoel van zijn, waarom breken we daar dan niet doorheen?
Dapper besluit
Op 4 mei denken we aan de gevallen mensen in oorlogssituaties, aan dappere mensen die hun leven waagden voor anderen, en anderen die familieleden en vrienden verloren. Ik denk vaak aan het dappere besluit van mijn grootouders om hun peuter af te staan en in veiligheid te brengen bij mensen die ze niet kenden maar vertrouwden, terwijl ze zelf wisten dat de kans op overleven heel klein was. Hoe groot ben je dan, dat je je eigen kind afstaat, je enige kind van wie je zielsveel houdt. Ouders moeten soms moeilijke keuzes maken. Vooral als ze zelf niet in staat zijn om die veiligheid en zorg aan hun kind te kunnen bieden. Iedereen kan die keuze maken als je bereid bent dieper te voelen en voorbij je ego te gaan.
Boek Viktor Frankl: de zin van het bestaan
Het boek van Viktor Frankl, die Auschwitz overleefde, heet in het Nederlands De zin van het bestaan. Daarin wordt beschreven dat mensen ook verantwoordelijk zijn voor hun beslissingen. Een mens is immers niet slechts een marionet van biologische of erfelijke krachten, maar de mens is altijd vrij om zelf zijn eigen positie te kiezen. Dit geldt zowel ten opzichte van innerlijke bepalingen als ten opzichte van uiterlijke omstandigheden. Tussen stimulus en respons zit altijd een stukje ruimte, aldus dr. Frankl, en in die ruimte vind je de menselijke vrijheid. Ieder mens is een uniek geestelijk wezen met een recht op bestaan. Vaak willen we dit bestaan ook begrijpen. Viktor Frankl vatte zijn zienswijze samen in de logotherapie en richtte daar een school voor op. Een bekende uitspraak van hem is de volgende.
Man pflegt zu sagen:
Wo ein Wille, dort ist auch ein Weg.
Ich wage zu behaupten:
Wo ein Ziel, dort ist auch ein Wille
Probeer eens een dag bij te houden hoe vaak je reageert vanuit je automatische piloot. Hoe is die reactie. Draagt die bij aan jouw levensvreugde? Ga je altijd iets lekkers eten als je je niet lekker voelt? Reageer je primair defensief als iemand jou iets vraagt te doen? Waar komen die reacties vandaan? En zijn ze vandaag nog wel nuttig voor jou?
Tel tot tien voordat je reageert
Probeer eens een dag tot tien te tellen voordat je direct reageert op een situatie die een automatische reactie bij je oproept. En vraag je eens af of die automatische reactie nog wel volstaat. Wat is mijn doel in deze situatie? Wat wil ik bereiken? Door hier bij stil te staan creëer je een nieuwe ruimte waarin je jezelf gunt om nieuwe wegen te vinden, de cirkel te doorbreken. Alles is mogelijk. Alles is goed. Vaak reageren we primair vanuit angst, om iets te behouden wat we niet willen verliezen.
Dodenherdenking is ook een dag van reflectie voor mij. Even stil staan bij de waan van de dag. Maar ook bij mijn reactie op anderen, die mij soms teleurstellen. Ik heb besloten ze liefde te blijven sturen omdat bitterheid aan het einde van de dag mij niets oplevert. Onze Ziel kent geen haat. Maar dit geldt ook voor mezelf. Ik heb me ook voorgenomen mijzelf met meer compassie en liefde te omgeven, om zo ruimte te maken voor een andere manier van reageren. Vanuit rust en liefde. Het is vaak juist die primaire automatische piloot die zorgt voor een defensieve en vanuit angst gedreven reactie. Als je die projectie kunt herkennen en liefde kunt sturen geeft dat een andere kleur aan de situatie. Jij hebt de power of choice.
“Between stimulus and response, there is a space. In that space is our power to choose our response. In our response lies our growth and our freedom.” Victor Frankl - Wordt vervolgd
Volg mij
@pslingenberg LinkedIn slingenberg@delissenmartens.nl
