Mediation en het Familiebedrijf
In een crisissituatie, zoals een echtscheiding, wordt niet alleen de echtgenoot van zijn voetstuk geslagen, maar ook gelijktijdig de ondernemer en de binnen de zaak werkzame familieleden. Zij hebben allen een groot belang bij duidelijkheid omtrent het toekomstbeeld. Het scheidingsbesluit raakt dus twee systemen: dat van de zaak en van de familie. Bij een scheiding is goede begeleiding een must. Voor je het weet trekt het scheidingsbesluit allerlei omringende lagen met zich mee de afgrond in. Als scheidingsadvocaat moet je trachten de schade te beperken. Immers, het feit dat twee partners besluiten afscheid van elkaar te nemen behoeft niet noodzakelijkerwijs het ondernemerschap en/of het ouderschap in de weg te staan. Er zijn veel problemen tegelijkertijd. Als de emotie het wint van de rede kan er van alles kapot of verloren gaan, zorg er dan ook op tijd voor dat een deskundige vFAS-scheidingsbemiddelaar met de betrokken partijen de juiste koers uitzet.
Als scheidingsbemiddelaar (vFAS/NMI gecertificeerd) kan ik in zo'n situatie Mediation aanraden. Men wil het totale probleem oplossen. In een rechtbankprocedure zullen de problemen slechts gesplitst in aparte procedures behandeld kunnen worden, terwijl men dan in overwegende mate oog heeft voor de juridische context. Als Mediator heb je daarnaast ook instrumenten om de emotionele kant achter de belangen in goede banen te leiden. Daarnaast kan ik de belangen van de achterliggende betrokken partijen meenemen in de totaal oplossing. Aan de tafel zoeken wij naar een goede balans, wij praten over de breuk tussen de scheidende partners, de andere rol die zij aannemen als ouders van de kinderen, waarbij op de toekomst gericht wordt nagedacht over een werkbaar ouderschapsplan, en wij spreken over de financiële en zakelijke verplichtingen. Onderdeel daarvan is het waarborgen van de continuïteit van het bedrijf, het creëren van een nieuw bestaan in de nieuwe setting, de doorstart. De volgorde waarin deze onderwerpen worden besproken is van cruciaal belang.
De grootste valkuil is dat u eerst de financiën wilt gaan regelen, terwijl u nog woedend bent op uw partner en haar eigenlijk geen cent gunt. Als Mediator ga ik daarom in twee fases te werk: eerste fase is gericht op het mediabel maken van de betrokken partijen, het bewust worden van de wijze waarop wordt gecommuniceerd en het herstellen van de verbinding tussen de scheidende partners. Kort gezegd: de exit en het ouderschap. Als men elkaar weer kan horen en zien is het tijd voor de financiën. In die fase wordt ook gesproken over de rol van de partner, vaak de vrouw, die meewerkt in het bedrijf of om enkel fiscale redenen op de payrol staat. Hoe zit het met de prive opnames? Is er een gezamenlijke schuld in rekening courant opgebouwd of is de man als DGA (in geval van huwelijksvoorwaarden) alleen verantwoordelijk voor die schulden. U bent er toch samen van op vakantie gegaan? Is de computer van de zaak die door de kinderen wordt gebruikt nu onderdeel van de boedelverdeling of niet? Mag uw vrouw nog rijden in de auto van de zaak? Nogmaals, als u direct over dergelijke zaken gaat strijden is de kans groot dat de (emotionele) onderstroom het wint van de rede. Gevolg: een bloedige strijd. Terug naar fase een.
Zijn de ex partners enigszins stabiel dan kunnen we ons richten op de zakelijke kant. Met het gewijzigde fiscaal partnerschap zijn er diverse mogelijkheden om "goedkoop" de partneralimentatie af te kopen hetgeen een ingang kan bieden om het dure huis toch aan een der partijen toe te delen. In deze tijd waarin de huizenmarkt stagneert geeft zo'n oplossing lucht. Aan de tafel kunnen wij een oplossing op maat maken. Een rechter heeft daar veel minder mogelijkheden toe omdat hij zich gehouden acht aan de juridische grenzen in de procedure die voorligt. De Mediator kan combineren en samenvoegen. Daarnaast kan via de zijlijn een financieel adviseur worden geraadpleegd. Is er behoefte aan andere deskundigheid dan kunnen partijen ook overigens adviseurs aan tafel laten deelnemen op bepaalde onderwerpen. Dit maakt het proces flexibel, effectiever en vaak in tijd ook sneller. Bovendien hebt u het voordeel dat u samen de Mediator betaalt, dat is toch een stuk goedkoper dan ieder een eigen advocaat en twee maal griffiegeld. Een ander bijkomend voordeel is dat de Mediationgesprekken altijd vertrouwelijk zijn. Als gevolg van twee uitspraken van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens worden familierechtzittingen binnenkort in beginsel openbaar behandeld, tenzij de rechter in bijzondere gevallen anders bepaalt. Het voorstel (TK 32.856, nr. 2 ) is op 5 april 2012 zonder beraadslaging en zonder stemming aangenomen door de Tweede Kamer. De Eerste Kamer heeft het voorstel op 24 april 2012 als hamerstuk afgedaan. Ofschoon de datum inwerkingtreding hiervan nog niet bekend is dient men toch geducht te zijn op toekomstige zittingen met achterin de nieuwe partner of de plaatselijke pers.
De ontbinding van het huwelijk appelleert vaak aan de normen en waarden die binnen een familie heersen. De gevolgen van de scheiding, denk bijvoorbeeld aan de afwikkeling van het vermogen, de waardering van de aandelen of het afstorten van het in eigen beheer opgebouwde pensioen, is veelal aanleiding tot een conflict binnen het bedrijf. Heeft de familie oog voor de achterblijvende partner? Blijft het personeel trouw aan de vertrokken partner? Loyaliteitsconflicten spelen niet alleen bij de kinderen maar ook bij het personeel binnen het bedrijf. Het is heel belangrijk dat de Mediator de scheidende partners hierin bewust maakt van hun rol. Opnieuw damage controll. Niet zelden hebben personeelsleden het gevoel dat zij ook deel uitmaken van de familie. Het familiebedrijf is vaak gericht op het voortbestaan sinds vele jaren. Men heeft sinds jaar en dag een bepaalde bedrijfscultuur die zich niet zomaar laat ombuigen. Een gedwongen ingreep vanwege de echtscheiding stuit dan ook vaak op weerstand. Wederom een valkuil die de Mediator niet over het hoofd mag zien. Tenslotte zal de familie altijd het bedrijfsbelang willen laten prevaleren boven het individuele belang van de scheidende partner. Hij kan zijn ex echtgenote wel tegemoet willen komen doch heeft ook te dealen met de belangen van zijn andere ondernemende familieleden. De Mediator zal dit aan de tafel bespreekbaar moeten maken. In de communicatie moet helder zijn met welke pet op wordt gesproken. Pas dan kan "zakelijk" worden toegewerkt naar een eindoplossing. Overigens geldt het bovenstaande ook in situaties van maatschapsconflicten of bedrijfsovernames. Wanneer familieleden binnen het systeem betrokken zijn geeft dit altijd een extra dimensie. Immers, naast het bedrijfsbelang is men zich bewust van het familiebelang. Beiden kunnen echter lijnrecht tegenover elkaar staan. Ook dan geldt dat men naar de toekomst wil kijken en zich de vraag zou moeten stellen: hoe zou ik dit probleem onder normale omstandigheden aanpakken? Hoe behoudt ik de relaties en beperk ik de schade? Wij willen elkaar immers in de toekomst nog in de ogen kunnen kijken. De Mediator helpt de partners bij het herkennen van de verschillen tussen het familiesysteem en het bedrijf als systeem.
Mediation is het gezamenlijk oplossen van een probleem met behulp van een neutrale bemiddelaar. Dit is de mediator, de procesbegeleider die tussen de partijen staat. De partijen bepalen zelf de oplossing. De mediator helpt hen om deze samen te bereiken. Hij informeert en zorgt voor een goede balans. Vanwege zijn expertise kan hij uw conflict benchmarken, hij kan faciliteren en de verschillende routes benoemen. Volgens een bepaalde structuur leidt de Mediator u naar de eindstreep, u kiest zelf waar die streep staat. De Mediator werkt flexibel en denkt creatief mee. Ieder familiebedrijf kent zijn eigen mores. De Mediator legt de afspraken vast en regelt de procedure bij de Rechtbank.
Er zijn drie belangrijke voorwaarden voor mediation. Vrijwilligheid, vertrouwelijkheid en een goede klik tussen de mediator en de betrokkenen. Slaande ruzie is geen beletsel, hoe groter de afstand des te mooier is het om te verbinden. De kunst is het systeem te herkennen waarbinnen de ene partner tegen de ander spreekt. Een ondernemer beslist immers anders dan een vader, een vriend of een bedrogen partner die nog kookt van woede.
Petra Slingenberg
Volg mij
@pslingenberg LinkedIn slingenberg@delissenmartens.nl
